Het liefdevolle Franse drama Marie Heurtin van Jean-Pierre Améris uit 2014 vertelt een waargebeurde geschiedenis die zich eind 19de eeuw afspeelde in het Institut Notre Dame de Larnay, een klooster nabij Poitiers waar de nonnen van de Filles de la Sagesse met gebarentaal dove kinderen ‘uit hun stilte’ halen.
Wanneer vader Heurtin met zijn veertienjarige dove én blinde dochter Marie arriveert in het internaat, vlucht ze meteen in een boom. Zuster Marguerite moet haar daar uit halen. Maar in die boom vindt een ‘ontmoeting’ plaats tussen Marie en Marguerite die hun beider levens voorgoed zal veranderen. De non weet meteen dat ze zich vanaf nu alleen nog maar over dit meisje wil ontfermen. Ze is ervan overtuigd dat Marie níet dom of achterlijk is. Marie gedraagt zich zo omdat ze nooit heeft leren communiceren, gewoonweg omdat de juiste taal voor doofblinden nog niet bestaat. Marguerite, die overigens lijdt aan een terminale longziekte, is vastberaden om Marie uit haar isolement te bevrijden.
Marie moet wel eerst gebroken worden voor ze een kans maakt om gebarentaal te leren. Na maanden ontdekt Marguerite de sleutel tot de gebarentaal: het zakmes van Marie waar ze haar hele leven al aan gehecht is. Plots breekt het inzicht door bij Marie. Ze begrijpt het verband tussen het zakmes en het teken van de gebarentaal. Het wonder van de taal heeft plaatsgevonden. De geest van Marie is ontwaakt en begint aan een ongekend leerproces. Ze leert wat leren is.
De film brengt een hulde aan het stille, maar baanbrekende werk van de ontelbare kloosterzusters en -broeders in de Europese landen in de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw. Hun werk situeerde zich in de zorgsector en het onderwijs. Los van theologische en ideologische discussies en debatten, kozen deze congregaties voor concrete, kwetsbare mensen, kinderen en jeugd.
Améris’ ode is ondanks de zwaarte van het thema wel lichtgevend en humoristisch. Het betreft immers kloosterzusters waarvan we niet gewend zijn dat ze zoveel noodzakelijk fysiek contact hebben – laat staan dat ze in bomen klimmen.
De religieuze inspiratie van de kloostergemeenschap wordt een paar keer trefzeker uitgelicht. Maar we worden vooral getuige van het wonder van de taal, dat ieder mens als pasgeborene ontdekt zonder het bewust te beseffen. Taal luidt de geboorte in van de geest en opent de deur naar de werkelijkheid van het leven en de veertienjarige doofblinde Marie doet ons dat beseffen. En dankzij Marie ontdekt Marguerite de meestal onbewuste, maar spirituele rijkdom van de geur- en de tastzin. Veel meer nog dan onze ogen en oren verschaffen onze neus en handen toegang tot de wonderlijke diepgang en eenheid van de schepping waar we zelf deel van uitmaken.